Vài năm đầu của thập niên chín mươi thế kỉ
trước, Anh Phan Ngộ đã về sống trong căn
nhà cũ ắp đầy kỷ niệm ấu thơ ở Mỹ Lơi. Đây
cũng là khoảng thời gian Anh được thảnh thơi
hiện tình quê chan chứa và niềm tin vào sự đi
lên của quê nhà. Rất nhiều mơ ước ấy đã trở
thành hiện thực như: sự phát triển về hệ thống
giao thông với những chiếc cầu lớn và các trục
đường bộ từ Huế ngang qua Mỹ Lợi, cửa Tư
Hiền đến Mũi Chân Mây...
Bài viết này do Vũ Thị Xuân Bích (Bà quả phụ
cố dược sĩ Phan Ngộ) chọn và in trong tuyển
tập thơ văn nhân buổi tưởng niệm 14 năm ngày
Anh mất do Hội Đồng Hương Mỹ Lợi tổ chức
22/4/2011.
Phan thị Như Mai ghi lại.
I/ TÌM LẠI DẤU XƯA.
Làng được thành lập gần 400 năm. Khi cuộc Nam tiến đời Lê phát triển, từng đoàn
người vào Nam lập nghiệp. Có một bộ phận dân cư không đi trên đường cái quan
vượt qua đèo Hải Vân mà vượt sông về phía biển.
Phổ hệ của làng lưu lại nói rõ sự tích này : Tám người đàn ông không chịu nổi sự hà
khắc, sách nhiễu của bọn quan lại trên đường Nam tiến, đã đồng lòng vượt sông tìm
về phía biển.
Từ đèo Ngang đến đèo Hải Vân, lữ khách nhìn về phía biển Đông sẽ thấy điệp trùng
những bãi cát được phân chia bằng các cửa biển : Cửa Tùng, Cửa Việt, Cửa Thuận
An, Cửa Tư Hiền (hay Tư Dung),và người xưa đã gọi những bãi cát ấy là Đại Trường
Sa và Tiểu Trường Sa ( Sách Ô Châu Cận Lục của Dương Văn An và Việt Sử Xứ
Đàng Trong của Phan Khoang ).
Tám người đàn ông dũng cảm đã quen nghề sông nước từ quê làng Lương Niệm, huyện
Tống Sơn, tỉnh Thanh Hóa đã bơi qua Phá Cầu Hai và dừng bước tại một vùng đất cao
ráo. Họ gọi đó là Khe Long. Từ chỗ đất lành này, tám người đàn ông, mạo hiểm can
trường, chịu đựng gian khổ và đầy mưu lược đã vươn lên trên vùng đất mới như tám con
rồng oai dũng. Dưới bầu trời xanh ngắt của vùng duyên hải, giữa không khí trong lành
của vùng cây cỏ thênh thang, họ vẫy vùng chẳng khác gì những con rồng ở hào 5 của quẻ
KIỀN trong Kinh dịch " Phi long tại Thiên ". Có lẽ đó là thâm ý mà tám vị tiền bối ấy muốn
gửi lại đời sau cho con cháu trong làng, bởi vì con số 8 là tượng quẻ KHÔN. Họ đã sống
giữa KIỀN KHÔN ( Trời Đất ), nên họ phải xây dựng cuộc sống ấm no, tạo lập gia đình,
lưu truyền nòi giống để hưởng phúc lộc của Đất Trời...Tám người đàn ông ấy đã dựng một
dãy lều 10 gian bằng lá : 8 gian cho 8 người và hai gian làm nhà bếp, nhà kho. Mồ hôi của
họ đã đổ xuống và xóm làng đã lên xanh.
Tám người đàn ông ấy là tám vị Khai Canh của làng Mỹ Lợi (khu 3), huyện Phú Lộc, tỉnh
Thừa Thiên-Huế:
Lê, Trương, Nguyễn, Nguyễn
Sào, Đỗ, Đoàn, Trần
Về sau có sáu Vị khác được dân làng tôn làm Khai Khẩn.
Những bước chân của tám vị Khai Canh đã dấy lên trong tâm tư của dân làng biết bao
niềm tri ân sâu sắc. Nhiều đời đã qua, thế hệ này nằm xuống, thế hệ khác đứng lên xây
dựng cho làng ấm no, hạnh phúc. Triều nhà Nguyễn, thời chống Pháp, chống Mỹ và hôm
nay, trong hòa bình, dân làng tiếp tục công việc của Ông Cha. Thành công và thất bại, bất
công và công lý, khổ đau và hạnh phúc, thời nào và ở đâu cũng có. Nhưng niềm tin vào
cuộc sống hạnh phúc ấm no của dân làng luôn luôn tỏa sáng.
Một người con dân của làng về thăm quê sau nhiều năm xa, đã chân thành ghi lại khi đứng
trước cổng đình làng:
... Từ một ngày xa xưa
Có tám người đàn ông
Dựng lều vui sống ở Khe Long
Mồ hôi tưới xuống
Cải tạo đất hoang thành ruộng đồng
...Tám người dựng mười gian lá
Tổ tiên quê mình tuyệt vời quá
Đã tìm đường dựng được Đất Thiêng!
( Còn tiếp )
Phan Ngộ (1942 - 1997)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét